data linia rodzaj zmiana uwagi
1919. W ciągu roku zdemontowano następujące nieeksploatowane liniowo bocznice tramwajowe zbudowane w czasie I wojny światowej przez Niemców:
• na ul. Przejazd do Pałacu Mostowskich;
• na pl. Saskim;
• za Powązkami w stronę kolei;
• na placu Zamkowym;
• w szpitalu Ujazdowskim.

Uzyskano w ten sposób 1234 metry bieżące toru, 4 zwrotnice i 4 skrzyżowania.

W ciągu roku zbudowano nowe linie na następujących ulicach:
• na ul. Gęsiej od ul. Dzikiej do ul. Smoczej;
• na ul. Smoczej od ul. Gęsiej do ul. Pawiej;
• na ul. Puławskiej od remizy mokotowskiej do kościoła;
• na placu przed Politechniką (pętlicę);
• na placu przed Dworcem Wschodnim (pętlicę);
• na ul. Towarowej od ul. Pańskiej do ul. Grzybowskiej;
• na ul. Dobrej bocznicę do stacji przepompowywań ścieków;
• w Alejach Jerozolimskich bocznicę do Dworca Kaliskiego;
• w szpitalu Ujazdowskim bocznicę do składów żywnościowych;
• na ul. Ząbkowskiej stację krańcową;
• na ul. Okopowej i Spokojnej bocznicę do zakładu spalania śmieci.

Prócz tego rozszerzono rozjazd Towarowa - Srebrna, zbudowano tory wewnątrz remizy mokotowskiej oraz zbudowano rozjazd Dworska - Skierniewicka.
[DZMSW 1920, nr 114, 7 XII 1920, str. 10]
1919.02.19. 6 linia tramwajowa zwykła stała TOWAROWA – Towarowa – Srebrna – Złota – Marszałkowska – Królewska – Krakowskie Przedmieście – Nowy Zjazd – most Kierbedzia – Zygmuntowska – Targowa – Ząbkowska – ZĄBKOWSKA / BRZESKA. Uruchomienie linii - otwarcie nowego odcinka trasy przez ul. Ząbkowską do zbiegu z ul. Brzeską.

[DZMSW 1920, nr 004, 13 I 1920, str. 6;
WTE, t. 2, str. 69]
wiosna 1919. 14 linia tramwajowa zwykła stała PLAC MURANOWSKI – Nalewki – Bielańska – Senatorska – plac Bankowy – Przechodnia – plac Żelaznej Bramy – Graniczna – plac Grzybowski – Bagno – Świętokrzyska – Marszałkowska – Aleje Jerozolimskie – Nowy Świat – plac Trzech Krzyży – Aleje Ujazdowskie – Bagatela – PLAC UNII LUBELSKIEJ. Przywrócenie kursowania linii.

[DZMSW 1920, nr 004, 13 I 1920, str. 6;
WTE, t. 2, str. 83]
1919.10.20. 11 linia tramwajowa zwykła stała BEMA / DWORSKA – Dworska – Skierniewicka – Wolska – Chłodna – Żelazna – Złota – Marszałkowska – Aleje Jerozolimskie – Nowy Świat – PLAC TRZECH KRZYŻY. Uruchomienie linii łączącej Wolę z Mokotowem w związku z otwarciem nowego torowiska na ul. Dworskiej.

[DZMSW 1919, nr 049, 30 XI 1919, str. 14]
1919.10.26. 17 linia tramwajowa zwykła stała DWORZEC GDAŃSKI – Sierakowska – plac Muranowski – Nalewki – Bielańska – plac Teatralny – Moliera – Trębacka – Krakowskie Przedmieście – Królewska – Marszałkowska – Śniadeckich – POLITECHNIKA.
(Stara trasa: DWORZEC GDAŃSKI – ... – Królewska – Marszałkowska – PLAC ZBAWICIELA.)
Skierowanie nieużywanym od czasu elektryfikacji torowiskiem na ul. Śniadeckiego do pętli przed Politechniką.

[DZMSW 1919, nr 049, 30 XI 1919, str. 14]
1919.12.01. ZMIANA TARYFY BILETOWEJ "Dziennik Zarządu m. st. Warszawy" 1919, nr 051, 4 XII 1919, str. 16.

"Dyrekcja tramwajów zawiadamia, że, stosownie do uchwały, powziętej przez Radę miejską na posiedzeniu w d. 27-ym b. m., taryfa tramwajowa zmieniona zostaje z d. 1-go grudnia r. b. w sposób następujący:

1. Cena zwykłego biletu za przejazd 5 sekcyj w jedną stronę bez przesiadania od godz. 9-ej rano - 50 fen.

2. Cena biletu ulgowego za przejazd 5 sekcyj w jedną stronę bez przesiadania - 20 fen.

Z biletów ulgowych korzystać mogą:
a) wszyscy pasażerowie do 9-ej rano w wagonach z napisem "20",
b) młodzież szkolna za okazaniem matrykuły, ostemplowanej w Dyrekcji - tylko w dni powszednie,
c) studenci wyższych uczelni warszawskich, za okazaniem matrykuły, ostemplowanej w Dyrekcji, bez ograniczeń co do świąt i niedziel,
d) dzieci od roku do 10 lat,
e) wojskowi w pełnym umundurowaniu.

3. Cena biletu terminowego - rocznie mk. 600 [normalny, mk. 402 ulgowy - przyp. BM].

4. Cena biletu miesięcznego - miesięcznie mk. 55 [normalny, mk. 37 ulgowy - przyp. BM].

Pasażerowie, którzy wykupili bilety terminowe do końca roku winni wnieść do kasy Dyrekcji dodatkową opłatę w sumie mk. 20 przed 18 grudnia r. b.

Bilety nieopatrzone specjalną marką, stwierdzającą uskutecznienie dodatkowej opłaty, będą po dn. 18 grudnia konfiskowane przez służbę tramwajową."
1919.12.26. 10 linia tramwajowa zwykła stała MŁYNARSKA – Wolska – Chłodna – Żelazna – Leszno – Tłomackie – Bielańska – plac Teatralny – Moliera – Trębacka – Krakowskie Przedmieście – Nowy Świat – PLAC TRZECH KRZYŻY. Przywrócenie kursowania jako linii pomocniczej dla linii 9.

[DZMSW 1920, nr 004, 13 I 1920, str. 6;
WTE, t. 2, str. 77]
14 linia tramwajowa zwykła stała ZAWIESZENIE KURSOWANIA.
(Stara trasa: PLAC MURANOWSKI – Nalewki – Bielańska – Senatorska – plac Bankowy – Przechodnia – plac Żelaznej Bramy – Graniczna – plac Grzybowski – Bagno – Krakowskie Przedmieście – Świętokrzyska – Marszałkowska – Aleje Jerozolimskie – Nowy Świat – plac Trzech Krzyży – Aleje Ujazdowskie – Bagatela – PLAC UNII LUBELSKIEJ.)
Zastąpienie na okres zimowy przez linię 15.

[DZMSW 1920, nr 004, 13 I 1920, str. 6;
WTE, t. 2, str. 83]
15 linia tramwajowa zwykła stała PLAC MURANOWSKI – Nalewki – Bielańska – Senatorska – plac Bankowy – Przechodnia – plac Żelaznej Bramy – Graniczna – plac Grzybowski – Bagno – Świętokrzyska – Marszałkowska – Aleje Jerozolimskie – Nowy Świat – PLAC TRZECH KRZYŻY. Przywrócenie kursowania jako zimowy "zamiennik" linii 14.

[DZMSW 1920, nr 001, 3 I 1920, str. 8;
WTE, t. 2, str. 83]
DOKŁADNE DATY ZMIAN NIEZNANE
wiosna 1919. 2 linia tramwajowa zwykła stała LIKWIDACJA LINII.
(Stara trasa: PLAC MURANOWSKI – Nalewki – Gęsia – Dzika – Dzielna – Karmelicka – Leszno – Solna – plac Mirowski – plac Żelaznej Bramy – Graniczna – Królewska – Krakowskie Przedmieście – Nowy Świat – PLAC TRZECH KRZYŻY.)


[WTE, t. 2, str. 60]
wiosna 1919. 12 linia tramwajowa zwykła okresowa (kursuje w pogodne letnie popołudnia sobót i wyjątkowo upalnych dni powszednich oraz w całe dni świąteczne) PLAC TEATRALNY – Moliera – Trębacka – Krakowskie Przedmieście – Nowy Świat – plac Trzech Krzyży – Aleje Ujazdowskie – Bagatela – PLAC UNII LUBELSKIEJ. "Jednorazowe" wznowienie kursowania linii.

[WTE, t. 2, str. 81]
wiosna 1919. 14 linia tramwajowa zwykła stała PLAC MURANOWSKI – Nalewki – Bielańska – Senatorska – plac Bankowy – Przechodnia – plac Żelaznej Bramy – Graniczna – plac Grzybowski – Bagno 8211; Świętokrzyska – Marszałkowska – Aleje Jerozolimskie – Nowy Świat – plac Trzech Krzyży – Aleje Ujazdowskie – Bagatela – PLAC UNII LUBELSKIEJ. Przywrócenie kursowania linii.

[WTE, t. 2, str. 83]
jesień 1919. 12 linia tramwajowa zwykła okresowa (kursuje w pogodne letnie popołudnia sobót i wyjątkowo upalnych dni powszednich oraz w całe dni świąteczne) LIKWIDACJA LINII.
(Stara trasa: PLAC TEATRALNY – Moliera – Trębacka – Krakowskie Przedmieście – Nowy Świat – plac Trzech Krzyży – Aleje Ujazdowskie – Bagatela – PLAC UNII LUBELSKIEJ.)
Zakończenie sezonu letniego - ostateczna likwidacja linii.

[WTE, t. 2, str. 85]
jesień 1919. 14 linia tramwajowa zwykła stała ZAWIESZENIE KURSOWANIA.
(Stara trasa: PLAC MURANOWSKI – Nalewki – Gęsia – Dzika – Dzielna – Karmelicka – Leszno – Solna – plac Mirowski – plac Żelaznej Bramy – Graniczna – Królewska – Krakowskie Przedmieście – Nowy Świat – PLAC TRZECH KRZYŻY.)
Zakończenie sezonu letniego - uruchomienie linii 15.

[WTE, t. 2, str. 85]
1919.??.??. 4 linia tramwajowa zwykła stała PLAC MURANOWSKI – Nalewki – Franciszkańska – Nowiniarska – plac Krasińskich – Miodowa – Krakowskie Przedmieście – Nowy Zjazd – most Kierbedzia – Zygmuntowska – Targowa – Kijowska – DWORZEC WSCHODNI.
(Stara trasa: GĘSIA / DZIKA – Gęsia – Franciszkańska – ... – DWORZEC WSCHODNI.)
Przedłużenie trasy na terenie Muranowa.

[WTE, t. 2, str. 65]
1919.??.??. 5 linia tramwajowa zwykła stała DWORSKA – Skierniewicka – Wolska – Chłodna – plac Mirowski – plac Żelaznej Bramy – Przechodnia – plac Bankowy – Senatorska – plac Teatralny – Moliera – Trębacka – Krakowskie Przedmieście – Nowy Zjazd – most Kierbedzia – Zygmuntowska – Targowa – Wileńska – WILEŃSKA.
(Stara trasa: DWORSKA – ... – Targowa – Wileńska – Konopacka – Stalowa – STALOWA.)
Skrócenie trasy na terenie Pragi.

[WTE, t. 2, str. 68]
1919.??.??. 7 linia tramwajowa zwykła stała LIKWIDACJA LINII.
(Stara trasa: POWĄZKI (IV BRAMA) – Powązkowska – Dzika – Gęsia – Nalewki – Bielańska – plac Teatralny – Moliera – Trębacka – Krakowskie Przedmieście – Królewska – plac Grzybowski – Twarda – Srebrna – Towarowa – TOWAROWA.)
Przejęcie odcinka trasy na Powązki przez linię 8.

[WTE, t. 2, str. 71]
8 linia tramwajowa zwykła stała POWĄZKI (IV BRAMA) – Powązkowska – Dzika – Dzielna – Karmelicka – Leszno – Solna – plac Mirowski – plac Żelaznej Bramy – Graniczna – Królewska – Marszałkowska – Aleje Jerozolimskie – PLAC ZAWISZY.
(Stara trasa: DWORZEC GDAŃSKI – Sierakowska – plac Muranowski – Muranowska – Dzika – Dzielna – Karmelicka – Leszno – Solna – plac Mirowski – plac Żelaznej Bramy – Graniczna – plac Grzybowski – Bagno – Świętokrzyska – Marszałkowska – Aleje Jerozolimskie – PLAC ZAWISZY.)
Przejęcie odcinka trasy likwidowanej linii 7 wraz z wycofaniem z ul. Bagno.

[WTE, t. 2, str. 73]
1919.??.??. 18 linia tramwajowa zwykła stała STALOWA – Stalowa – Szwedzka – Strzelecka – Konopacka – Wileńska – Targowa – Zygmuntowska – most Kierbedzia – Nowy Zjazd – Krakowskie Przedmieście – Nowy Świat – Aleje Jerozolimskie – Marszałkowska – plac Zbawiciela – Marszałkowska – PLAC UNII LUBELSKIEJ.
(Stara trasa: STALOWA – Stalowa – Konopacka – Wileńska – Targowa – ... – PLAC UNII LUBELSKIEJ.)
Modyfikacja trasy na terenie Starej Pragi - skasowanie odcinka trasy na ul. Stalowej ze względu na prace budowlane.

[WTE, t. 2, str. 92]
1919.??.??. O linia tramwajowa zwykła stała PLAC MURANOWSKI – Muranowska – Dzika – Dzielna – Karmelicka – Leszno – Żelazna – Złota – Marszałkowska – plac Zbawiciela – aleja Wyzwolenia – Aleje Ujazdowskie – plac Trzech Krzyży – Nowy Świat – Krakowskie Przedmieście – Miodowa – plac Krasińskich – Nowiniarska – Franciszkańska – Nalewki – PLAC MURANOWSKI.
(Stara trasa: PLAC MURANOWSKI – ... – Karmelicka – Leszno – Solna – Chłodna – Żelazna – Złota – Marszałkowska – ... – PLAC MURANOWSKI.)
Wycofanie po raz drugi z ul. Solnej i Chłodnej.

[WTE, t. 2, str. 118]

OBJAŚNIENIE SKRÓTÓW W PRZYPISACH:
DZMSW - Dziennik Zarządu Miasta Stołecznego Warszawy
WTE - J. Sawicki, J. Janiak, D. Walczak, T. Igielski, Warszawskie Tramwaje Elektryczne 1908-1998, t. 1-2, Wydawnictwa Komunikacji i Łączności 1998.

 

SPIS TRAS (stan na koniec grudnia 1919 r.)

SCHEMAT KOMUNIKACJI (stan na koniec grudnia 1919 r.)

POWRÓT DO SPISU LAT



KONTAKT: trasbus@o2.pl.